Safranbolu Yine Dünya Gündeminde

Güney Doğu Anadoluda meydana gelen deprem sonrasında Safranbolu Evlerinin Çatkı Sistemi dünya gündeminde tartışmaya açıldı.

Türkiye, Kahramanmaraş merkezli iki büyük depremin yaralarını sarmaya çalışırken peş peşe iki şiddetli deprem de Hatay merkezli meydana geldi. Deprem gerçeğinin gündeme geldiği günlerde eski yapıların nasıl yüzyıllardır depremlere ve zamana karşı dayanıklı olduğu araştırılıyor. Safranbolu’nun tarihi evleri de böyle. Araştırmacılar, Safranbolu evlerindeki çatkı sisteminin yeni yapılarda kullanılmasını öneriyor. Peki, çatkı sistemi nedir?

Tarihi Safranbolu evlerindeki çatkı sistemi nedir?

Geçtiğimiz yıllanda  Safranbolu Evlerinin çatkı sistemini  gündeme getiren     ve betonarme evlere göre çok daha güvenli olduğunu belirten    Karabük Üniversitesi Başak Cengiz Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aysun Özköse, tarihi Safranbolu evlerindeki çatkı sisteminin depremlere karşı betonarme yapılara nazaran daha güvenli olduğunu söyledi. Prof. Dr. Aysun Özköse, Safranbolu evlerinin 18. ve 19. yüzyıl ile 20. yüzyıl başlarında yapıldığını ifade ederek bazı önemli noktalara değindi. 

Tarihi konakların yapımında binlerce yılın verdiği deneyim ve birikimle oluşan ustalığın kullanıldığına dikkati çeken Özköse, meydana gelen depremlerde bu yapıların ayakta kaldığını vurguladı.

Özköse, Safranbolu evlerinde ‘çatkı’ sisteminin çok iyi düşünüldüğünü ifade ederek, “Bu sistemde ahşap taşıyıcılar, belirli bir matematiğe dayanarak yerleştirilmiştir. Sistem yatay yüklere karşı planlanmış, destekler kullanılmıştır. Safranbolu evleri gibi geleneksel Türk evleri, şiddetli depremlere bile dayanır. Sistemin özelliği gereği depremde yapının bir bölümü hasar görse bile tamamı çökmez. Çünkü, her bölüm birbirinden bağımsızdır. Bir yapıda binlerce taşımaya yardımcı direk vardır.” şeklinde bilgi verdi. 

TEMELLERİ KAYA BULUNANA KADAR KAZILIYOR

Safranbolu evlerinin temelinin kaya bulunana kadar kazıldığını ve ilk katların 1 metre kalınlıkta taş duvarla çıkıldığını dile getiren Özköse, evlerin duvarına neme karşı dayanıklı olması için de kireç sürüldüğünü aktardı.

Özköse, Safranbolu evlerinin yapımında kullanılan çatkı sisteminin yeni yapılacak binalarda da kullanılabileceğini belirterek bir değerlendirmede bulundu:

“Depremi engelleyemeyiz ama depremin etkilerini engelleyebiliriz. ‘Çatkı sistemi’ ile yapılan yapılarda deprem sırasında kaçma güvenliği var. Yapı güvenli. Bir bölümü çökse bile diğer noktalarıyla yapı ayakta kalabiliyor. Kaçmak için zaman olabiliyor. Bu sadece Safranbolu evleri için geçerli değil. Bütün dünyadaki ahşap çatkılı yapılar için geçerli. Ahşap çatkılı geleneksel yapılar her 60 santimetrede bir dikmeler, yatay kuşaklar ve çapraz payandalarla güvence altına alınır. Ahşap çatkılı geleneksel yapılar depremlerde kötü çözümlenmiş betonarme yapılardan daha güvenlidir.“

Karabük Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aysun Özköse,  Geçtiğimiz aylarda  Safranbolu Kaymakamı Şaban Arda Yazıcı’yı ziyaret ederek, Safranbolu Köylerinin Yöresel Mimarisi isimli kitabını takdim etti.

Kaymakam Yazıcı ziyaretten dolayı teşekkür  etmişti